Wat op het eerste gezicht een simpele en elegante zithouding lijkt, blijkt bij nader inzien een fascinerend mengsel van biologie, sociale codes en culturele invloeden. Het is een kleine beweging met een grote betekenis, vaak zó vanzelfsprekend dat de meeste mensen er niet meer bij stilstaan.
Hoewel het kruisen van de benen doorgaans wordt geassocieerd met vrouwelijkheid en stijl, zit er veel meer achter. Zo speelt anatomie een onmiskenbare rol.
Vrouwen hebben gemiddeld bredere heupen en een andere stand van het bekken, waardoor deze houding natuurlijker en minder belastend aanvoelt. De soepelheid van hun gewrichten maakt het bovendien makkelijker vol te houden dan bij mannen, voor wie gekruiste benen vaak juist ongemakkelijk of geforceerd aanvoelen.
Maar het draait niet alleen om het lichaam. Van jongs af aan krijgen meisjes signalen mee over hoe ze zich horen te gedragen. Een meisje dat met open benen zit, wordt al snel gecorrigeerd, terwijl jongens vrijer mogen bewegen.
Deze gedragsregels worden vaak subtiel ingeprent – niet met woorden, maar via observatie. Een moeder die haar benen elegant over elkaar slaat of een lerares die nadrukkelijk let op lichaamshouding: het zijn allemaal onbewuste opvoedmomenten.
Daarbij komt dat het kruisen van de benen niet alleen een culturele norm is, maar ook een manier om je houding ‘af te sluiten’.
Veel vrouwen geven aan dat het comfortabel voelt, alsof ze daarmee een soort beschermend schild creëren. Tegelijkertijd kleeft er een gezondheidswaarschuwing aan: wie urenlang zo blijft zitten, riskeert een verstoorde bloedsomloop, tintelende voeten of zelfs het ontstaan van spataderen.
In de westerse cultuur wordt deze zithouding doorgaans als stijlvol en gepast beschouwd. Toch ligt dit wereldwijd heel anders.
In bepaalde Aziatische landen wordt het als respectloos gezien om in aanwezigheid van ouderen of autoriteit met de benen over elkaar te zitten. Daarentegen wordt het in delen van Zuid-Amerika juist gewaardeerd als een teken van klasse en zelfvertrouwen. Wat in het ene land gepast is, kan elders als ongepast worden ervaren.
Ook psychologie speelt een niet te onderschatten rol. Een gesloten beenhouding kan wijzen op een behoefte aan controle of afstand, terwijl een ontspannen zit met gekruiste benen juist kan suggereren dat iemand zich op zijn gemak voelt.
Toch tonen sommige onderzoeken aan dat een open lichaamshouding – zonder gekruiste ledematen – de kans vergroot dat men zich krachtiger en zelfverzekerder voelt. Het is dus maar de vraag of die ‘veilige’ houding ook daadwerkelijk de beste is in sociale of professionele situaties.
En dan is er nog de factor mode. Een nauwsluitende jurk of rok nodigt simpelweg niet uit tot ontspannen zitten met gespreide benen. Veel vrouwen passen hun zithouding aan op hun kleding – bewust of onbewust.
Strakke stoffen dwingen tot netheid, terwijl losvallende broeken juist bewegingsvrijheid geven. De mode-industrie beïnvloedt dus indirect onze lichaamstaal, wat weinig verrassend is in een maatschappij waarin uiterlijk vaak zwaarder weegt dan comfort.
Wat vooral opvalt, is hoe vanzelfsprekend de houding is geworden. Voor veel vrouwen is het een automatisme: benen kruisen zodra ze gaan zitten.
