Stel je een ridder in harnas voor, klaar om aan een jarenlange kruistocht te beginnen. Voordat hij vertrekt, sluit hij zijn vrouw op met een kuisheidsgordel en bewaart de sleutel veilig. Dit verhaal, dat een middeleeuwse roman waardig is, wordt vaak herhaald… maar is het echt waar? Werd er in de middeleeuwen echt van vrouwen verwacht dat ze deze apparaten droegen? En vooral, hoe zorgden ze voor hun hygiëne in een wereld waarin baden een zeldzame luxe was?
De kuisheidsgordel: een late uitvinding?
In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, zijn historici het erover eens dat het gebruik van kuisheidsgordels in de Middeleeuwen sterk overdreven was. Er bestaan weliswaar enkele afbeeldingen in manuscripten, maar deze lijken meer op satire of folklore dan op daadwerkelijke praktijk.
De eerste metalen voorwerpen die gevonden zijn en vaak in musea worden tentoongesteld, dateren feitelijk uit de Renaissance of zelfs uit de 19e eeuw. Veel deskundigen zijn van mening dat dit vooral martelwerktuigen of curiosa waren, die bedoeld waren om de veronderstelde strengheid van de middeleeuwse moraal te illustreren.
Als een vrouw bovendien maanden- of zelfs jarenlang een dergelijk apparaat zou moeten dragen, zou dat tot ernstige infecties en grote gezondheidsproblemen hebben geleid. Het idee dat ridders, begaan met de eer van hun vrouwen, vrijwillig een dergelijk risico zouden hebben genomen, lijkt daarom onwaarschijnlijk.
Hygiëne in de Middeleeuwen: een lastig onderwerp
